6 tiêu chí được đề xuất khi sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh

Ngày 14/4/2025, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 759/QĐ-TTg, phê duyệt “Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp”.

Theo đó, tiêu chí sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp tỉnh được quy định như sau: Trên cơ sở nghiên cứu lịch sử hình thành, phát triển, quá trình sắp xếp ĐVHC các cấp ở Việt Nam, cơ sở khoa học về các yếu tố cấu thành ĐVHC cấp tỉnh và kinh nghiệm quốc tế, đề xuất 6 tiêu chí sau:

Diện tích tự nhiên:

Thực hiện sắp xếp đối với các ĐVHC có diện tích tự nhiên không đạt 100% tiêu chuẩn của ĐVHC cấp tỉnh quy định tại Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (sửa đổi, bổ sung tại Nghị quyết số 27/2022/UBTVQH15), cụ thể:

Tỉnh thuộc khu vực miền núi, vùng cao: Diện tích tự nhiên dưới 8.000 km².

Tỉnh thuộc khu vực đồng bằng: Diện tích tự nhiên dưới 5.000 km². Tiêu chuẩn khi được áp dụng yếu tố đặc thù (ĐVHC nông thôn ở vùng Đồng bằng sông Hồng thì mức tối thiểu của tiêu chuẩn diện tích tự nhiên bằng 70% mức quy định đối với ĐVHC nông thôn tương ứng): Diện tích tự nhiên dưới 3.500 km².

Thành phố trực thuộc Trung ương: Diện tích tự nhiên dưới 1.500 km².

Quy mô dân số:

Thực hiện sắp xếp đối với các ĐVHC có quy mô dân số không đạt 100% tiêu chuẩn của ĐVHC cấp tỉnh quy định tại Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (sửa đổi, bổ sung tại Nghị quyết số 27/2022/UBTVQH15), cụ thể:

Tỉnh thuộc khu vực miền núi, vùng cao: Quy mô dân số dưới 900.000 người.

Tiêu chuẩn khi được áp dụng yếu tố đặc thù (tỉnh miền núi, vùng cao có 30% trở lên dân số là người dân tộc thiểu số thì mức tối thiểu của tiêu chuẩn quy mô dân số bằng 50% mức quy định): Quy mô dân số dưới 450.000 người.

Tỉnh thuộc khu vực đồng bằng: Quy mô dân số dưới 1.400.000 người.

Tiêu chuẩn khi được áp dụng yếu tố đặc thù (tỉnh đồng bằng có biên giới quốc gia trên đất liền và có 30% trở lên dân số là người dân tộc thiểu số thì mức tối thiểu của tiêu chuẩn quy mô dân số bằng 50% mức quy định): Quy mô dân số dưới 700.000 người.

Thành phố trực thuộc Trung ương: Quy mô dân số dưới 1.000.000 người.

Tiêu chuẩn khi được áp dụng đặc thù (có đồng thời 2 yếu tố: có di sản văn hóa vật thể được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp quốc - UNESCO công nhận và được xác định là trung tâm du lịch quốc tế trong quy hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt): Quy mô dân số dưới 500.000 người.

Tiêu chí về lịch sử, truyền thống, văn hóa, dân tộc:

Đơn vị hành chính cấp tỉnh có yếu tố lịch sử, truyền thống, văn hóa, dân tộc tương đồng; bảo đảm khối đoàn kết gắn bó của cộng đồng dân cư; giữ gìn và phát huy văn hóa, lịch sử, dân tộc của mỗi địa phương.

Tiêu chí về địa kinh tế:

Đơn vị hành chính cấp tỉnh có vị trí địa lý liền kề, điều kiện tự nhiên, hạ tầng giao thông, sự phân bố và tổ chức các không gian kinh tế, quy mô và trình độ phát triển kinh tế phù hợp nhằm bảo đảm phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế phát triển kinh tế của mỗi địa phương, hỗ trợ lẫn nhau để thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội chung của ĐVHC sau sắp xếp.

Tiêu chí về địa chính trị:

Cân nhắc kỹ các yếu tố về trình độ, năng lực quản lý của cấp ủy, chính quyền địa phương, mức độ chuyển đổi số, việc ứng dụng công nghệ thông tin của chính quyền địa phương và người dân.

Tiêu chí về quốc phòng, an ninh:

Việc sắp xếp ĐVHC cấp tỉnh phải bảo đảm quốc phòng, an ninh, đặc biệt xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc tại các địa bàn trọng yếu, khu vực đảo, quần đảo và vùng biên giới.

Mối quan hệ công tác giữa chính quyền cấp tỉnh và cấp xã trong mô hình 2 cấp

Mối quan hệ công tác giữa cấp tỉnh và cấp xã là quan hệ chỉ đạo, hướng dẫn, hỗ trợ, phối hợp và thông tin, báo cáo nhằm đảm bảo quản lý thống nhất, hiệu quả, đồng thời phát huy tính chủ động của cấp xã.

Quan hệ chỉ đạo, điều hành và tính độc lập tương đối của cấp xã:

Chính quyền cấp tỉnh quản lý toàn diện các lĩnh vực trên địa bàn, chỉ đạo hoạt động của cấp xã thông qua nghị quyết, quyết định, chỉ thị. HĐND, UBND cấp tỉnh giám sát, kiểm tra cấp xã qua hoạt động giám sát thi hành pháp luật, kiểm tra hành chính và công tác nhân sự. Chính quyền tỉnh phân cấp, ủy quyền cho cấp xã, khuyến khích sự năng động, sáng tạo trong quản lý kinh tế - xã hội. Chính quyền cấp xã độc lập tương đối, thực hiện nhiệm vụ theo quy định pháp luật và chịu trách nhiệm trước cấp tỉnh.

Quan hệ hướng dẫn và hỗ trợ:

Chính quyền cấp tỉnh hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ cho cấp xã trong các lĩnh vực quản lý nhà nước. Đồng thời, hỗ trợ tài chính, nhân lực và tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cấp xã, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động.

Quan hệ phối hợp:

Cấp tỉnh và cấp xã phối hợp chặt chẽ trong triển khai nhiệm vụ chung như phòng chống thiên tai, phát triển hạ tầng, xây dựng chính sách. Chính quyền cấp tỉnh lấy ý kiến cấp xã để đảm bảo tính khả thi khi ban hành chính sách liên quan.

Chế độ thông tin, báo cáo:

Cấp xã thực hiện báo cáo định kỳ, đột xuất về tình hình địa phương; cấp tỉnh cung cấp thông tin kịp thời về chủ trương, chính sách mới và tiếp nhận phản hồi từ cấp xã.

Như vậy: Mối quan hệ giữa chính quyền cấp tỉnh và cấp xã trong mô hình hai cấp là mối quan hệ hệ thống, hữu cơ, hai chiều, không chỉ mang tính chỉ đạo mà còn bao gồm hướng dẫn, hỗ trợ, phối hợp, thông tin. Mục tiêu nhằm quản lý hiệu quả, phát huy tính chủ động, phục vụ tốt người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

×