Câu hỏi:

Bạn đọc Quỳnh Trang (Nghệ An) hỏi: Khi đi vùng cao tôi hay thấy có biển cắm ghi "khu vực chi trả dịch vụ môi trường rừng". Vậy xin hỏi tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng là tiền gì? Ai được nhận và cần lưu ý điều gì để đảm bảo việc chi trả diễn ra công khai, minh bạch, chính xác?”

Trả lời:

Trao đổi với phóng viên, luật sư Hoàng Văn Hà – Công ty luật ARC Hà Nội (HNLAW) cho biết, đây là vấn đề pháp lý được nhiều hộ dân sống gần rừng, trực tiếp bảo vệ rừng hoặc sinh sống nhờ rừng rất quan tâm.

Tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng là gì?

Theo đó, tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) là khoản tiền do các tổ chức, cá nhân hưởng lợi từ các dịch vụ môi trường rừng phải trả cho bên cung ứng dịch vụ – thường là người quản lý, bảo vệ rừng.

Căn cứ theo Điều 61 và Điều 62 của Luật Lâm nghiệp 2017, các loại dịch vụ môi trường rừng bao gồm: Bảo vệ đất, hạn chế xói mòn, giảm lũ, điều tiết nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt. Hấp thụ và lưu giữ carbon, giảm phát thải khí nhà kính. Bảo tồn đa dạng sinh học và cảnh quan thiên nhiên phục vụ du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng. Cung cấp sản phẩm lâm sản ngoài gỗ và các dịch vụ sinh thái khác.

Khi các tổ chức như doanh nghiệp thủy điện, du lịch sinh thái, sản xuất nước sạch… sử dụng tài nguyên và lợi ích từ rừng, họ phải nộp một khoản chi phí cho bên giữ rừng – gọi là chi trả dịch vụ môi trường rừng.

Ai được nhận tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng?

Căn cứ theo Điều 63 Luật Lâm nghiệp 2017, đối tượng được chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng bao gồm:

“Chủ rừng là tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư; tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư được Nhà nước giao đất, cho thuê đất để trồng rừng, khoanh nuôi, tái sinh rừng tự nhiên hoặc được giao trách nhiệm quản lý rừng”.

Cụ thể, các đối tượng sau được nhận tiền chi trả DVMTR: Cá nhân, hộ gia đình, cộng đồng dân cư, tổ chức được Nhà nước giao rừng, cho thuê rừng; Tổ chức, hộ gia đình, cá nhân được Nhà nước giao đất để phục hồi, trồng rừng, khoanh nuôi tái sinh tự nhiên; Người được Nhà nước hoặc tổ chức quản lý rừng giao trách nhiệm bảo vệ rừng, thường thông qua hợp đồng khoán bảo vệ rừng.

Luật sư Hà lấy ví dụ, một hộ dân tại Sơn La được giao khoán bảo vệ 20 ha rừng đầu nguồn theo hợp đồng với Ban quản lý rừng phòng hộ. Khi doanh nghiệp thủy điện khai thác nguồn nước từ khu vực này để sản xuất điện, họ sẽ nộp tiền chi trả DVMTR, và hộ dân trên sẽ nhận được khoản chi trả tương ứng.

Cần lưu ý gì để đảm bảo việc chi trả diễn ra công khai, minh bạch, chính xác?

Minh bạch về đối tượng và diện tích rừng được chi trả: Cần có hồ sơ pháp lý rõ ràng như quyết định giao đất rừng, bản đồ ranh giới, hợp đồng khoán bảo vệ rừng; Diện tích rừng phải được kiểm kê, đo đạc đầy đủ, cập nhật theo thời gian.

Có hợp đồng hoặc giấy tờ xác nhận quyền nhận tiền: Cá nhân hoặc cộng đồng dân cư cần lưu giữ hợp đồng khoán hoặc văn bản giao trách nhiệm bảo vệ rừng.Với cộng đồng dân cư, nên có quy chế nội bộ minh bạch về cách chia tiền, tránh xung đột hoặc khiếu kiện.

Tham gia giám sát, phản ánh nếu có dấu hiệu thiếu minh bạch: Cần tham dự đầy đủ các buổi họp công bố, chi trả tiền do Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tổ chức; Nếu phát hiện bất thường (chia không đều, chậm chi trả…), có thể khiếu nại lên chính quyền xã hoặc cơ quan kiểm toán, thanh tra rừng.

"Tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng là một chính sách thiết thực và công bằng nhằm khuyến khích người dân giữ rừng, sống được nhờ rừng. Tuy nhiên, để đảm bảo tính công khai, minh bạch và chính xác, người dân cần nắm rõ quyền lợi của mình và có sự chủ động giám sát quá trình chi trả", luật sư Hà tư vấn.

Bài viết phổ biến giáo dục pháp luật về nông nghiệp, nông dân, nông thôn

×