Nghị quyết 68 về Kinh tế tư nhân phá vỡ "bức tường băng"

Ngày 9/5, Cổng TTĐT Chính phủ tổ chức Tọa đàm "Để kinh tế tư nhân bứt phá theo Nghị quyết 68 - Những việc cần làm ngay".

Tại Tọa đàm, bà Bùi Thu Thủy, Phó Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể (Bộ Tài chính) đề cập, Cục Phát triển doanh nghiệp luôn đau đáu mấy chục năm qua về chủ đề kinh tế tư nhân. Đây gần như là câu chuyện thường nhật.

Bùi Thu Thủy, Phó Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể (Bộ Tài chính) đề cập, về chủ đề kinh tế tư nhân, Cục Phát triển doanh nghiệp luôn đau đáu mấy chục năm qua, gần như là câu chuyện thường nhật.

"Trong nhiều năm qua, chúng tôi theo sát sự ra đời của Luật Doanh nghiệp, Luật Hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa cùng nhiều chính sách liên quan. Tuy nhiên, quá trình thực thi vẫn còn nhiều hạn chế so với kỳ vọng và tinh thần trong các nghị quyết", bà Thủy bộc bạch.

Chẳng hạn, Nghị quyết Trung ương 10 từ năm 2017 đã ghi rõ nguyên tắc "không hình sự hóa các quan hệ kinh tế". Nhưng đến nay, thực tiễn vẫn còn nhiều vướng mắc trong việc cụ thể hóa tinh thần đó. Nghị quyết lần này đã có bước tiến quan trọng, với những mô tả chi tiết hơn. Trong đó, với trường hợp chưa rõ ràng ("50-50") thì kiên quyết không hình sự hóa.

Bà Thủy khẳng định, Nghị quyết 68 có tính đột phá cao hơn hẳn các lần trước.

Ví dụ, như về điều kiện kinh doanh – một "bức tường" rất khó tháo gỡ, đến nay nghị quyết nêu rõ: Không để các bộ, ngành tự đặt thêm điều kiện, trừ các lĩnh vực liên quan đến quốc phòng, an ninh và sức khỏe người dân. Đây là một đột phá thực sự, gần như "bức tường được phá băng".

Về lý do Bộ Chính trị nhấn mạnh quan điểm phát triển kinh tế tư nhân nhanh, bền vững, hiệu quả vừa là nhiệm vụ cấp bách, vừa là chiến lược lâu dài là bởi, theo bà Thủy đó là bởi khu vực FDI đóng góp khoảng hơn 20% GDP; khu vực doanh nghiệp nhà nước cũng tương đương.

Trong khi đó, kinh tế tư nhân trong nước chiếm hơn 50%. Nếu mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 là 8% và xa hơn là tăng trưởng hai con số thì vai trò của kinh tế tư nhân là cực kỳ quan trọng.

"Chúng ta phải nhìn nhận, tuy số lượng doanh nghiệp tư nhân tăng, nhưng đa phần còn nhỏ, sức cạnh tranh yếu, tỉ lệ tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu thấp (dưới 20%), trong khi 70% giá trị xuất khẩu vẫn thuộc về FDI. Vậy nên, định hướng phát triển nhanh, mạnh nhưng phải bền vững – nghĩa là không chỉ giải quyết khó khăn trước mắt mà còn đảm bảo vai trò lâu dài, song hành cùng nhà nước là hoàn toàn xác đáng và cấp thiết", bà Thủy nói.

Rất rõ ràng, Nghị quyết lần này thực sự tạo được niềm tin, không phải là phản ứng nhất thời mà là một chiến lược quốc gia lâu dài. Điều đó gỡ bỏ nhiều rào cản, tạo nền tảng để doanh nghiệp tư nhân phát triển. Thực tế, các quốc gia thịnh vượng như Hàn Quốc, Nhật Bản đều dựa vào doanh nghiệp tư nhân làm động lực chính, với sự dẫn dắt của nhà nước. Ngay cả Trung Quốc hiện nay, các tập đoàn lớn như BYD, Alibaba… đều là tư nhân.  Như quy luật kinh tế đã chứng minh, những lĩnh vực vì lợi nhuận thì kinh tế tư nhân sẽ phát huy hiệu quả tốt nhất. Chỉ những nhiệm vụ đặc thù mới thuộc về doanh nghiệp nhà nước. Nếu không tận dụng sức mạnh của kinh tế tư nhân, đất nước khó có thể phát triển hùng cường.

"Phải quản lý bằng cách hiệu quả nhất, không phải quản lý bằng mọi giá"

Giới tài chính cho rằng, để phát triển kinh tế tư nhân thì gốc rễ của vấn đề là cải cách thể chế. Đồng quan điểm, Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu Đại biểu Quốc hội phân tích nêu ra 2 vấn đề.

Thứ nhất, nếu như cải cách thể chế tốt, đáp ứng đúng nhu cầu nguyện vọng của người dân và doanh nghiệp thì người ta cho rằng đây là một biện pháp cải cách rẻ nhất nhưng lại mang lại hiệu quả lớn nhất.

Thứ hai, biện pháp này là dễ nhất. Nhà nước làm ra thể chế thì Nhà nước tiến hành cải cách. Xét về mặt lý thuyết là dễ nhất. Tất nhiên, xét về mặt thực tế thì cũng có những lực cản.

Thực tế cải cách thể chế của nước ta đã chứng minh là không phải có những hỗ trợ mạnh mẽ về nguồn lực thì mới tạo ra sự đột phá mà chỉ khi cải cách mạnh mẽ về thể chế mới tạo ra được đột phá.

"Nhìn vào Nghị quyết 68, theo ông Hiếu, số lượng giải pháp về cải cách thể chế là chủ đạo. Như Tổng Bí thư nói, thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn và nếu như chúng ta tập trung cải cách mạnh mẽ về thể chế thì tác động nó sẽ rất lớn. Chúng tôi hiểu là thể chế phải đi trước, thể chế phải đi trước thì mới có kết quả", Đại biểu Hiếu nhấn mạnh.

Bày tỏ là người nghiên cứu rất kỹ Nghị quyết 68, ông Hiếu nhấn mạnh thêm ba điểm về tinh thần của các nhóm giải pháp về cải cách thể chế.

Tinh thần thứ nhất đó là tinh giảm luật lệ.

Theo ông Hiếu, ông thấy nổi lên mấy từ không phải là "đơn giản", cũng không phải là "sửa đổi". Thay vào đó là các cụm từ thể hiện tinh thần rất mạnh đó là "bãi bỏ", "cắt giảm". Điều đó, có nghĩa là chúng ta phải bỏ, phải cắt đi nếu quy định không tốt.

"Tinh thần này rất khác với trước đây và tương đồng với kinh nghiệm cải cách thể chế ở các nước", ông nói và phân tích thêm, chúng ta phải hiểu là không phải chỉ thủ tục hành chính, nếu như luật nào, nghị định nào không còn cần thiết, phải bãi bỏ cả đạo luật, cả nghị định.

Tinh thần thứ hai, là thực thi pháp luật. Việc xử lý trách nhiệm của doanh nghiệp dùng những biện pháp phù hợp với tính chất của vụ việc kinh tế. Xử lý vụ việc mang tính chất kinh tế, hành chính phải tách bạch với hình sự.

Cụ thể, khi xử lý phải tách bạch giữa tài sản, trách nhiệm, quyền và nghĩa vụ của cá nhân người quản lý doanh nghiệp và doanh nghiệp. Trước đây, có những vụ việc khi xử lý một cá nhân, vô tình chung chúng ta đánh đồng với doanh nghiệp và dẫn đến việc không phân biệt được đâu là tài sản cá nhân, đâu là tài sản của doanh nghiệp, làm ảnh hưởng đến cả hoạt động của doanh nghiệp. Trong khi đó, doanh nghiệp không có lỗi, thậm chí nhiều khi doanh nghiệp là do một cá nhân lợi dụng hình ảnh của doanh nghiệp.

"Lần này Nghị quyết quy định rất rõ. Các phương tiện thông tin, báo chí khi đưa tin các vụ việc cũng phải hết sức cẩn trọng, tránh đánh đồng một người quản lý doanh nghiệp, với một doanh nghiệp, với hình ảnh, thương hiệu của một doanh nghiệp hoạt động toàn cầu", ông Hiếu lưu ý.

Tinh thần thứ ba nằm ở cải cách thể chế. Ông nói: Nếu bây giờ bỏ quy định, luật lệ, nhiều người sẽ hỏi rằng, chúng ta quản lý nhà nước bằng gì?. Ở đây chúng ta phải hiểu rõ, Nghị quyết 68 thay đổi tư duy quản lý nhà nước, sử dụng những công cụ phù hợp cần thiết để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

Ông Hiếu đặt vấn đề: Thế thì công cụ quản lý nhà nước hiệu quả đã được chứng minh là gì? Đó là không phải ngồi ở bàn giấy cấp ra một giấy phép, chứng nhận một sản phẩm đủ điều kiện an toàn thực phẩm.

"Vấn đề là phải giám sát sản phẩm được bán ra thị trường. Vậy thay vì chúng ta ngồi bàn giấy cấp giấy phép, tại sao không dành thời gian đi giám sát và kiểm soát thực sự chất lượng của sản phẩm. Nếu như chúng ta làm như vậy thì tôi nghĩ rằng là một số vụ việc vừa qua cũng có thể tránh được", ông Hiếu nhấn mạnh.

Đại biểu nói thêm, cơ chế quan trọng nhất đối với thị trường là duy trì trật tự cạnh tranh, xử lý nghiêm những hành vi cạnh tranh không lành mạnh, hành vi lạm dụng, chống độc quyền, không phải là ban hành quy định để bắt doanh nghiệp phải làm thế này, thế kia.

"Tinh thần của Nghị quyết 68 là thay đổi toàn diện. Trước đây chúng ta gọi là quản lý bằng mọi giá, tức là đưa ra một cái công cụ quản lý, thậm chí rất tốn kém nhiều chi phí cho cả xã hội, cho người dân thì bây giờ phải quản lý bằng cách hiệu quả nhất, không phải quản lý bằng mọi giá", ông Hiếu kết luận.

×